W obszarze praw własności przemysłowej pojawiają się dwa ważne zagadnienia, a mianowicie wzór przemysłowy oraz wzór użytkowy. Pomimo że brzmią one podobnie, to w praktyce oznaczają coś zupełnie innego. Co zatem warto wiedzieć na ich temat?
Wzór przemysłowy i użytkowy – czym są?
Wzór przemysłowy jest efektem działalności twórczej wzornictwa przemysłowego. Jak zapisane jest w ustawie Prawo własności przemysłowej, jest to „nowa i posiadająca indywidualny charakter postać wytworu lub jego części, nadana mu w szczególności przez cechy linii, konturów, kształtów, kolorystykę, fakturę lub materiał wytworu oraz przez jego ornamentację. Wytworem jest każdy przedmiot wytworzony w sposób przemysłowy lub rzemieślniczy, obejmujący w szczególności opakowanie, symbole graficzne oraz kroje pisma typograficznego, z wyłączeniem programów komputerowych”. Z kolei pod pojęciem wzoru użytkowego należy rozumieć nowe i nadające się do przemysłowego zastosowania rozwiązanie o charakterze użytkowym, dotyczące kształtu lub budowy przedmiotu o trwałej postaci albo przedmiotu składającego się ze związanych ze sobą funkcjonalnie części o trwałej postaci.
Wzór przemysłowy w praktyce – przykłady
Wzór przemysłowy ma na celu ochronę indywidualnej formy wytworu. Może być więc to zatem kontur danego wyrobu, a także jego kolorystyka, faktura etc. Wielkość wyrobu nie ma w tym kontekście żadnego znaczenia. Stosowną ochronę wzorom przemysłowym mogą zapewniać zarówno potężne koncerny, jak i małe przedsiębiorstwa. Przykłady wzorów przemysłowych da się mnożyć w nieskończoność. Uznaje się za nie m.in.: fasony odzieży, wzory paznokci, ozdobne czcionki i litery, a także wzory mebli, mozaik, ogrodzeń, dachów, balustrad, okien, drzwi, butelek i innych opakowań, biżuterii, porcelany itp. Posługując się więc dużym uproszczeniem, chodzi tu po prostu design. Nie bez powodu zresztą często mówi się o pewnych podobieństwach pomiędzy wzorem przemysłowym a znakiem towarowym.
Przykłady wzorów użytkowych
Wzorom użytkowym jest dosyć blisko do patentów z uwagi na ich funkcjonalny charakter. Podobnie jak wzór przemysłowy, tak i wzór użytkowy musi być nowy. Ponadto wymagane jest, aby nadawał się do przemysłowego zastosowania. W przeciwieństwie do patentu nie musi jednak posiadać poziomu wynalazczego. Przykładów wzorów przemysłowych jest całe mnóstwo. Wymienić tu można m.in.: podajniki papieru, woreczki strunowe, listwy przypodłogowe i maskujące, siodełka rowerowe, oprawki kredek kosmetycznych z mechanizmem wysuwania sztyftu, zaciski elektryczne, wieszaki na odzież, zamki do drzwi, buty rehabilitacyjne itp.
Pomimo wielu różnic pomiędzy wzorami użytkowymi a przemysłowymi, warto mieć świadomość tego, że istnieje możliwość objęcia jednego i tego samego wyrobu ochroną zarówno w ramach wzoru użytkowego, jak i przemysłowego. Świetnym przykładem jest tu krzesło, które z jednej strony wyróżnia się nowatorskim i oryginalnym wyglądem, a z drugiej jest przedmiotem o praktycznym zastosowaniu. Na podobnej zasadzie da się chronić wiele wyrobów.
Artykuł przygotowany we współpracy z Kancelarią Patentową ROMEJKO z Krakowa.
